Samkvæmt 5. gr. c. í lögum nr. 70/2012 um loftslagsmál ber sveitarfélögum að setja sér loftslagsstefnu. Stefnan skal innihalda skilgreind markmið um samdrátt í losun gróðurhúsalofttegunda og kolefnisjöfnun starfseminnar ásamt aðgerðum svo að þeim markmiðum verði náð.

Umhverfis- og orkustofnun hefur eftirlit með því að sveitarfélög setji sér loftslagsstefnu, skv. lögum um loftslagsmál, og innleiði aðgerðir samkvæmt henni. Á innri gátt þessarar vefsíðu er skilagátt þar sem sveitarfélög geta skilað loftslagsstefnu sinni til Umhverfis- og orkustofnunar.

Til þess að gang úr skugga um að loftslagsstefnan og aðgerðaáætlunin sem skilað er inn uppfylli öll skilyrði er mælt með því að notast við sniðmátin sem eru aðgengileg undir Gerð loftslagsstefnu. Einnig er aðgengilegur gátlisti á sama stað sem gagnlegt er að skoða vel og fara eftir við mótun loftslagsstefnu.

Loftslagsstefnan skal taka til alls reksturs sveitarfélagsins. Með rekstri er átt við rekstur allra þeirra eininga sem falla undir sveitarfélagið, t.d. skrifstofur, skólar, sundlaugar, íþróttahús, áhaldahús og bókasöfn. Loftslagsstefna sveitarfélagsins getur náð til sjálfstæðra eininga í meirihlutaeigu sveitarfélaga (fyrirtæki og stofnanir í B-hluta) séu þær í minni kantinum. Eðlilegt er að stórar sjálfstæðar einingar séu með eigin loftslagsstefnu. Sveitarfélaginu er frjálst að meta hvaða sjálfstæðu einingar (fyrirtæki og stofnanir í B-hluta) séu hluti af loftslagsstefnu sveitarfélagsins. Mikilvægt er að gera sér grein fyrir því að vinna við loftslagsstefnu felur í sér gerð stefnunnar sjálfrar, setningu mælanlegra markmiða og gerð aðgerðaáætlunar.

Ekkert er því til fyrirstöðu að sveitarfélög setji sér einnig stefnu í loftslagsmálum fyrir sveitarfélagið í heild sinni eins og sum sveitarfélög hafa nú þegar gert. Þetta þýðir að stefnan tekur á losun sem á sér stað innan marka sveitarfélagsins en er ekki til komin vegna reksturs sveitarfélagsins, t.d. losun frá vegasamgöngum, fiskiskipum, iðnaði, almennri orkunotkun, úrgangi og landi í einkaeigu.

Loftslagsstefna fyrir rekstur sveitarfélagsins getur staðið sér eða verið hluti af breiðari stefnumótun svo sem loftslagsstefnu fyrir sveitarfélagið í heild, umhverfis- eða sjálfbærnistefnu, stefnu um samfélagslega ábyrgð, aðalskipulagi o.s.frv. Óháð því hvort stefnan sé felld inn í aðrar stefnur eða ekki þarf sveitarfélagið að geta sýnt fram á að það hafi sett sér loftslagsstefnu sem nær til innri reksturs og þar með uppfyllt skyldu sína skv. lögum um loftslagsmál.

Tengja má loftslagsstefnu sveitarfélaga beint við heimsmarkmið Sameinuðu þjóðanna um sjálfbæra þróun með sérstakri áherslu á markmið 11 (vistvænar samgöngur, loftgæði og úrgangur), 12 (vistvæn innkaup) og 13 (stefnumótun í loftslagsmálum).

Til að hægt sé að setja sér mælanleg markmið þarf að reikna losun gróðurhúsalofttegunda frá rekstri sveitarfélagsins. Valið er viðmiðunarár sem miðað er við í allri markmiðasetningu. Hægt er að notast við losunarreikni sniðinn að rekstri sveitarfélaga í þessum tilgangi. Þessi losunarreiknir gerir sveitarfélögum kleift að reikna losun gróðurhúsalofttegunda frá rekstri sínum ásamt því að vista gögn til þess að fylgjast með árangri aðgerða yfir tíma. Mælst er til þess að sveitarfélög skili inn gögnum um losun vegna reksturs árlega fyrir 1. apríl. Þessi árlegu skil geta einnig nýst sem tækifæri fyrir sveitarfélög til að fara yfir árangur aðgerða á undanförnu ári og taka ákvörðun um það hvort tilefni sé til að uppfæra loftslagsstefnuna eða aðgerðaáætlunina sína.

Frekari upplýsingar um losunarbókhald og mikilvægi þess má finna á viðeigandi undirsíðu.

Sveitarfélög eru hvött til að hefjast strax handa við að móta sér loftslagsstefnu og nýta þær leiðbeiningar og þau verkfæri sem finna má á þessari vefsíðu sér til aðstoðar. Í nefndaráliti um frumvarp til laga um breytingu á lögum um loftslagsmál, nr. 70/2012, með síðari breytingum, er lögð áhersla á að við gerð loftslagsstefnu sveitarfélaga verði stefnt að því að stefnan verði fullbúin fyrir árslok 2021. Sveitarfélögin geta fengið stuðning frá Sambandi íslenskra sveitarfélaga við gerð og endurskoðun loftslagsstefnu og aðgerðaáætlunar.

Eftirlit með framkvæmd loftslagsstefnu er á ábyrgð sveitarstjórnar. Umhverfis- og orkustofnun hefur eftirlit með því að sveitarfélög setji sér loftslagsstefnu, skv. lögum nr. 70/2012 um loftslagsmál, og innleiði aðgerðir samkvæmt henni. Á innri gátt þessarar vefsíðu er að finna skilagátt þar sem sveitarfélög geta skilað loftslagsstefnu sinni, auk aðgerðaráætlunar, til Umhverfis- og orkustofnunar.

Mælst er til þess að loftslagsstefnan sé sett til 10 ára og sé yfirfarin árlega í samræmi við þróun regluverks og stefnu ríkisins. Eðlilegt er að endurskoða markmið og aðgerðaáætlun árlega m.t.t. fyrri árangurs og nýrrar þekkingar á sviði umhverfis- og loftslagsmála. Ef miklar breytingar verða á rekstri sveitarfélagsins, svo sem með sameiningu sveitarfélaga eða verulegs uppgangs eða samdráttar í rekstri, skal stærri endurskoðun fara fram þar sem rýna skal sérstaklega þær aðgerðir sem settar hafa verið fram auk tölulegra markmiða.